Agro-innovatiecentrum De Marke streeft naar een laag gebruik van bestrijdingsmiddelen in de teelt van gewassen. Maatregelen in de teelt en het toepassen van een geïntegreerde onkruidbestrijding resulteren in het verlagen van de hoeveelheid werkzame stof en milieubelastingpunten. Dit heeft een positief effect op de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater, nuttige insecten en een actief bodemleven. Hier worden geen extra kosten voor gemaakt.
Eén van de doelstellingen van De Marke is een laag verbruik van onkruidbestrijdingsmiddelen in de maisteelt. Dit voorkomt dat er residuen van deze middelen in het grond- en oppervlaktewater terechtkomen. De mate van het verbruik wordt uitgedrukt in hoeveelheid werkzame stof en in milieubelastingpunten. Het toepassen van teeltmaatregelen zorgt ervoor dat er minder onkruidbestrijdingsmiddelen nodig zijn.
Teeltmaatregelen voor zo min mogelijk middelen
De belangrijkste maatregel die De Marke neemt om het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen te verminderen, is het toepassen van een vruchtwisselingssysteem. Dit voorkomt de toename van probleemonkruiden in de mais. Een kerende grondbewerking zorgt voor minder kieming van het onkruid. Niet diep ploegen met een gangbare ploeg of ploegen met een ecoploeg zorgt ervoor dat de organische stof boven in de grond blijft.
Wiedeggen voor opkomst van de mais doodt het onkruid in het witte dradenstadium, zodat het niet kan aanslaan in de grond en door de bewerking komt al het onkruid in hetzelfde groeistadium. Hierdoor kan er met minder middelen het onkruid effectiever worden aangepakt. Door voor het moment van spuiten alle percelen te beoordelen op de onkruidsoort en grootte van het onkruid kan met de juiste middelen een lage dosering worden gespoten.
Combinatie van mechanische en chemische onkruidbestrijding
Het vanggewas na de mais vernietigen we op De Marke al 30 jaar mechanisch. Dit levert de eerste besparing op middelengebruik op.
De combinatie van mechanische en chemische onkruidbestrijding zorgt voor een laag middelverbruik. Voor opkomst wordt de mais één of twee keer gewiedegd en na de bespuiting wordt vlak voor het sluiten van het gewas het restant onkruid tussen de rijen geschoffeld. Deze bewerking combineren we met het zaaien van een vanggewas, zodat er geen druk is om de mais verplicht voor 1 oktober te oogsten.
Geïntegreerde onkruidbestrijding
Het gehalte aan werkzame stof verschilt per bestrijdingsmiddel. Bij de middelen die in mais worden toegepast, ligt dat meestal tussen de 40 en 700 gram per kilogram product. In figuur 1 staat het verbruik op De Marke in de jaren 2010 t/m 2022 en toepassing in de gangbare praktijk in 2022.
Op De Marke wordt maar een vijfde deel van de hoeveelheid werkzame stof verbruikt dan in de praktijk. Daar wordt geen geïntegreerde onkruidbestrijding toegepast met wiedeggen, schoffelen en lage dosering. Met praktijk wordt bedoeld zoals de gangbare praktijk in 2022 de onkruidbestrijding heeft uitgevoerd. De gegevens hiervoor komen van een aantal loonwerkers die in de omgeving van De Marke maispercelen behandelen.
Minder milieubelastingpunten door geïntegreerde onkruidbestrijding
Het gebruik van een bestrijdingsmiddel mag geen groot risico opleveren voor bodem, water en lucht. De hoogte van het risico wordt uitgedrukt in milieubelastingpunten (mbp). Hoe meer punten des te hoger het risico. Elk middel geeft mbp’s voor waterleven, bodemleven en grondwater. Deze staan in de milieumeetlat.
In tabel 1 staan de gerealiseerde mbp’s op De Marke voor bodemleven en grondwater. Wanneer er gespoten wordt in de periode dat de sloten langs de percelen geen water bevatten worden er geen mbp’s berekend voor waterleven.
Het doel van De Marke is minder dan 100 punten voor zowel bodemleven als grondwater. Het resultaat blijft met resp. 61 en 13 onder het doel. Met de middelenkeuze en de dosering houden we rekening met de hoeveelheid mbp’s. Omdat middelen verschillende werkzame stoffen bevatten en daardoor een specifieke werking hebben op typen onkruiden zijn ze niet altijd uitwisselbaar. Door het gebruik van meer middelen en hogere doseringen zijn in de praktijk de mbp’s hoger dan op De Marke.
Geïntegreerde onkruidbestrijding geeft geen hogere kosten
Wiedeggen en schoffelen zijn bewerkingen die kosten met zich meebrengen. Op De Marke bedragen die samen gemiddeld € 87,- per hectare (zie tabel 1). In de praktijk worden die kosten niet gemaakt. Daar zijn wel de kosten voor het middelengebruik hoger dan op De Marke. Er wordt immers met meer middelen en met een hogere dosering gespoten. De totale kosten voor de onkruidbestrijding in mais is op De Marke € 42,- hoger dan in de praktijk, maar dat is inclusief de kosten voor het zaaien van het vanggewas. Dat wordt immers tegelijk met het schoffelen uitgevoerd.
Door de verplichting van het zaaien van een vanggewas op zand moet de praktijk die kosten ook maken en daardoor geeft de geïntegreerde onkruidbestrijding in mais op De Marke geen hogere kosten. Alleen het wiedeggen is een bewerking die op De Marke extra dieselolie vraagt, maar daar staat tegenover een lagere belasting van bodem, water en lucht door het gebruik van minder bestrijdingsmiddelen.
Bron: WUR
