Als een machine de naam Optima draagt, dan mag je verwachten dat die machine ergens goed of optimaal in is. Of misschien wel goed is in meerdere toepassingen. We hebben het over de Kverneland Optima F-precisiezaaimachine geschikt voor verschillende gewassen. Hoe doet ‘ie dat precies?
Optima-precisiezaaimachine van Kverneland
Afgelopen jaar was de Kverneland Optima-precisiezaaimachine twintig jaar op de markt. De historie ervan gaat echter veel verder terug. De meeste lezers van de Loonwerker kennen de merknaam Accord ongetwijfeld. En voor sommigen, vooral de oudere lezers, zal de naam Weiste ook bekend zijn. Het was namelijk de Duitser Heinrich Weiste die in 1948 in Sieningsen een machinefabriek oprichtte en daar machines ging produceren onder de naam Accord.
In 1963 verhuisde de fabriek naar de huidige locatie in het nabijgelegen Soest. Een jaar later ontwikkelde Weiste de snelkoppeling om onder meer zaaimachines aan te koppelen aan de trekker die zowel naar hem als naar Accord is vernoemd: de Weiste of Accord Dreieck. Weer een jaar later, in 1965, introduceert de fabrikant haar eerste pneumatische zaaimachine die het mogelijk maakte om vijf meter breed te zaaien.
Niet veel later kwam de Accord pneumatische kunstmeststrooier op de markt. Door de overname van collegafabrikant Fahse in Duren in 1980 kwamen ook maiszaaimachines in het programma. In 1985 bracht Accord haar eerste precisiezaaimachine op de markt. En tien jaar later nam het Noorse Kverneland het bedrijf over en ontwikkelde de Accord fabriek in Soest zich verder tot zaaimachine specialist binnen Kverneland Group en Kubota.
Wegwijs in het Optima programma
Wegwijs raken in het uitgebreide Kverneland Optima-programma vraagt een goede gids. Dat programma is ontzettend uitgebreid hoewel een deel van de modellen vanwege de grote omvang en werkbreedte minder courant is in de Benelux. Voor ons was productmanager Rick de Groot van Kverneland Group Benelux die gids. “De Optima-reeks bestaat uit verschillende frames en vier verschillende zaairijen die je nagenoeg willekeurig kunt combineren. De reeks begint met de starre niet opklapbare frames van de Optima R en RS. Dan de gedragen meerdelige frames van de Optima F en V en dan zijn er nog de getrokken TF Profi- en TF Maxi-modellen. Ik schat in dat tachtig procent van de verkochte Optima-modellen in de Benelux een Optima F is, tien procent een Optima V en tien procent een Optima R. De Optima V met z’n telescopisch verstelbare frame is een echte alleskunner waarmee je ook eenvoudig op 37,5 en op 50 centimeter kunt zaaien. De starre Optima R daarentegen is een echte boerenzaaimachine.”
Over het verschil in markt en interesses in België en in Nederland zegt De Groot dat nagenoeg elke verkochte Optima-zaaimachine in België een Optima F betreft. “De meeste loonwerkers zaaien mais nog ‘gewoon’ op 75 centimeter rijafstand. Hoewel er licht toenemende interesse is in mais zaaien op 37,5 en 50 centimeter. In Nederland is momenteel denk ik één op de tien machines een Optima R of V.”
Van PH naar F en SX
Tot voor vier jaren heette de huidige Optima F nog Optima PH. De naamswijziging loopt parallel aan de introductie van het nieuwe opklapbare frame in 2020. En dat heeft weer te maken met de verschillende zaairijen die Kverneland voert. Tot die tijd was namelijk de SX zaairij die het bedrijf adviseert voor mulchzaaien, zaaien in lichtbewerkte grond met gewasresten, niet leverbaar op de Optima PH. Nu is dat dankzij een nieuw en universeel opklapbaar frame wel het geval en is sprake van de Optima F.
De SX zaairij is de enige zaairij binnen de Optima-serie die werkt met overdruk. De overige zaairijen, de standaard, de tandem en de HD II werken volgens het vacuüm principe. “Op dit moment kiest de helft van de klanten voor een vacuümprincipe en de helft voor de SX. Vóór de introductie van de Optima F koos nog negentig procent voor een vacuüm principe.”
Overigens zijn de standaard en tandem zaairij niet leverbaar op de Optima F. Die beide systemen werken met zaaikouters voor ondiep (twee à drie centimeter) zaaien terwijl de HD II en SX de zaaivoor met behulp van een snijschijf trekken en meestal vier à vijf centimeter diep zaaien. Mede dankzij het overdruk principe is de SX zaairij geschikt om sneller te rijden. “Je kunt tot zestien kilometer per uur snel rijden maar in de praktijk zien we meestal snelheden van maximaal twaalf kilometer per uur. De zaairijen die werken met vacuüm zijn geschikt voor rijsnelheden tot acht kilometer per uur.”
Het belangrijkste verschil tussen de HD II zaairij en de SX zaairij omschrijft De Groot als volgt: “De HD II is leverbaar met 88 verschillende zaaischijven en zien we als multitalent voor onder meer mais, koolzaad, suikerbieten en verschillende type bonen. De SX is een specialist voor onder meer mais in combinatie met twaalf verschillende zaaischijven.”
Zaaihuis zonder afdichting
Over zaaihuis gesproken, alle typen zaaihuizen werken zonder rubber- of kunststofafdichting tussen zaaihuis en zaaischijf. “Dat realiseren we door de lucht voor de overdruk door het lager van de zaaischijf te sturen waarbij het lager de afdichting verzorgt en door het binnenzaaihuis mee te laten draaien.”
Het verenkelen gebeurt dan wel weer op vergelijkbare wijze als bij de concurrentie met een grove afstrijker voor het primaire verenkelen en een onderste afstrijker die dubbelen moet voorkomen. Vooral bij grotere puntige zaden. De roterende luchtdrukonderbreker zorgt ervoor dat het zaadje op het juiste moment loslaat van de zaaischijf en de zaaibuis in wordt geschoten met zeventig kilometer per uur. De geïntegreerde infraroodsensor bewaakt en registreert de zaadafleg. Een smal rubberwiel met licht hol profiel vangt het zaadje in de zaaivoor op en drukt het vast. Op de SX komen daarbij geen tussendrukwielen aan bod.
Geoseed techniek op Optima F
Een andere bijzonderheid van de elektrisch aangedreven zaaischijven is het optionele Geoseed systeem. Dit systeem zorgt er automatisch voor dat zaden in naastliggende rijen op de juiste positie ten opzichte van elkaar belanden. Geoseed niveau 1 zorgt binnen de werkbreedte voor een driehoeks- of vierkantsverband. Bij Geoseed niveau 2 synchroniseert de techniek ook het gekozen verband met de eerstvolgende werkgang. Dit doet de zaaimachine door de stand van de motor van elke zaaischijf te onthouden.
Voor elke werkgang opnieuw en daarmee ook voor het gehele perceel met uitzondering van de (eventuele) kopakkers. Een voorwaarde hiervoor is wel dat je geen werkgangen overslaat. Dankzij Geoseed 2 kun je afhankelijk van de zaai- en rijafstand ook dwars op de zaairichting en diagonaal schoffelen. “Denk aan pompoenen in 75 bij 75 centimeter vierkantsverband bijvoorbeeld”, zegt Rick de Groot.
Pudama kunstmesttoediening
Voor een preciezere toediening van korrelvormige startmeststoffen tijdens het zaaien ontwikkelde Kverneland een nieuwe techniek geheten die het bedrijf Pudama noemt. “Het is een ontwikkeling die rechtstreeks voortvloeit uit de praktijk”, zegt Rick de Groot.
“Wij hebben de universiteit in Keulen gevraagd te onderzoeken wat de belangrijkste knelpunten zijn bij de teelt van snijmais. Daaruit kwam de plaatsing en de hoeveelheid kunstmest die als startmeststof wordt toegediend. Als je namelijk met minder startmeststof dezelfde opbrengst en hoeveelheid zetmeel kunt garanderen, kun je de bespaarde kunstmest indien nodig op een ander moment of elders op je bedrijf toedienen. Op basis van dat onderzoek heeft de fabriek in Soest een systeem ontwikkeld dat de startmeststof niet langer in een onafgebroken strook of band naast en onder de maiszaden aflegt, maar puntsgewijs naast en onder de zaden. Het gedeelte waar dan geen kunstmest meer komt heeft geen invloed op de uiteindelijke opbrengst, zo blijkt uit het onderzoek van de universiteit van Keulen.
Terwijl je wel 25 procent kunstmest bespaart die je eventueel later of elders in kunt zetten. Dankzij een pneumatisch klep die 25 keer per seconde schakelt en een trechtervormig borsteltje in het kunstmestkouter kunnen we de kunstmest puntsgewijs toedienen in combinatie met een SX zaairij.”
Meer gewassen, meer bonen
Gevraagd naar de trends in zaaitechniek van het moment, geeft Rick de Groot aan dat er een enorm grote verscheidenheid aan gewassen is die tegenwoordig met een precisiezaaimachine wordt gezaaid. “Niet alleen suikerbieten, zonnebloemen en mais, maar ook koolzaad, pompoenen en verschillende soorten bonen zoals soja, lupine en veldbonen.”
Kijk voor meer informatie op nl.kverneland.com.
Tekst René Koerhuis, Seppe Deckx
Beeld: René Koerhuis, Seppe Deckx en fabrikant
Hét vakblad voor de agrarische loonwerker
Ook de mooiste artikelen en reportages thuis op de mat?
Vakblad de Loonwerker behandelt vaktechniek, gebruikerservaringen en visies van fabrikanten en collega’s in terugkerende rubrieken zoals ‘Machine in de kijker’ en ‘Loonwerker in beeld’. Het beschrijft de laatste ontwikkelingen in trends van de sector waarmee het een onmisbaar vakblad is voor de agrarische loonwerker.
Shop direct een jaarabonnement of bekijk alle mogelijkheden via deloonwerker.nl/abonneren.
Vakblad de Loonwerker is een uitgave van Prosu.
