In de afgelopen jaren zijn meerdere emissiemetingen uitgevoerd bij het uitrijden van met water verdunde mest met een sleepvoetmachine. Bij verdunning van 1:2 vervluchtigt 40% minder ammoniak ten opzichte van niet verdunnen. Daarnaast zorgt de verdunde mest voor een efficiëntere stikstofbemesting.
Minder ammoniakuitstoot en een efficiëntere stikstofbemesting zijn in het belang van zowel melkveehouders als overheid. Remkes wil toe naar een emissiearme landbouwsector en met name op het huidige gebruik van drijfmest is de Commissie Remkes bijzonder kritisch. Behalve dat waterverdunde mest zorgt voor ammoniakreductie, zorgt het in de zomer, zeker tijdens droge, warme zomers, voor een verbeterde grasopbrengst en betere stikstofbenutting in de snede na aanwenden. Bijkomend voordeel van verdunnen is dat de mest makkelijker is te verpompen.
Verhouding water:mest
Albert-Jan Bos, adviseur Mest en Mineralen bij DLV Advies: “Bij de eerste snede is de bodem vaak nog erg vochtig. Je moet de mest dan niet verder verdunnen dan 1:2, omdat dan de kans op afspoeling vergroot. Bij een tweede en derde snede kun je eventueel meer water toevoegen aan de mest.”
Sinds januari 2019 is op klei- en veengrond verdunning van minimaal 1 deel water op 2 delen mest verplicht om de sleepvoetmachine te kunnen gebruiken. Mest die verdund is met water dringt sneller door in de bodem waardoor de ammoniakemissie beperkt wordt. Als gevolg hiervan nemen de mestbenutting en stikstofefficiëntie toe. Doordat de mest sneller in de bodem komt, vermindert ook de afspoeling van mest. Ook bij de tweede en derde snede is het toepassen van waterverdunde mest dus effectief, zeker omdat dan de temperatuur en dus de ammoniakemissie hoger is. Wel is het lastiger om deze snedes met sleepslangen te bemesten dan bij de eerste snede. Voor veehouders die beweiden ligt er een echte uitdaging omdat de loonwerker dan telkens voor kleine oppervlakten grasland moet komen.
Zodebemester
Hoewel een zodebemester de mest in de grond brengt, en niet op de grond zoals de sleepvoetmachine, is het zeer aannemelijk dat bij gebruik van een zodebemester verdunning ook positief zal doorwerken op de ammoniakreductie. Als niet alle mest netjes in de sleufjes wordt geplaatst, bijvoorbeeld op een kopakker, gaat het werk meer lijken op bemesten met een sleepvoetmachine. De meerwaarde van water zal dan groter zijn dan bij net werken met de zodebemester. Echter, op zandgrond moet de verdunde mest wel in de sleufjes passen anders neemt de emissie toe en ben je in overtreding.
Hoe mest met water te verdunnen?
Mest kan op verschillende manieren verdund worden. Het meest rendabel is om voorafgaand aan regen en bij donker weer mest uit te rijden. Door de bewolking droogt de mest minder snel in en het regenwater verdunt de mest zodat die goed in de bodem kan trekken. Onder natte omstandigheden moet echter goed opgelet worden dat het extra water niet meer afspoeling van mest veroorzaakt. Een tweede optie is om tijdens de bemesting water toe te voegen. Een derde optie is om extra water, vlak voor het bemesten, in de mestput te brengen en de mest en het water te mixen. De mestput moet dan voldoende groot zijn of mag niet al vol zitten, omdat er dan geen water meer bij kan. Wordt het water tijdens de stalperiode aan de mest toegevoegd, bijvoorbeeld via sproeien over de roosters, dan zal de emissie uit de kelder ook lager zijn. Duur (en bewerkelijk) is het om na het mest rijden met de giertank water over het perceel te brengen of om het perceel te beregenen. De intensiteit van berijden van grasland neemt toe en daarmee ook de kosten.
Kosten
Uitrijden van de verdunde mest kan met sleepslangen in combinatie met een sleepvoet of zodenbemester. Vaak is het verdund toedienen met de sleepslang kostentechnisch het voordeligst. Doordat de mest verdund is met water is deze beter verpompbaar en dat vergroot de actieradius van de sleepslang. Daar staat tegenover dat het in- en uitrollen van de slangen extra arbeidstijd vraagt.
Bij kleine huiskavels, minder dan 10 hectare, is sleepslangaanvoer minder praktisch en prijzig. Ook bij aanlengen van de mest in de kelder, stijgen de transportkosten want je moet vaker uitrijden. Verder is niet overal in Nederland voldoende water beschikbaar in sloten. Dan is investeren in wateropslag of een put een optie die overwogen kan worden.
De baten komen voort uit een hogere gewasopbrengst en besparing in kunstmest. Hoeveel hoger de opbrengsten zijn is niet bekend. Er zijn bij verschillende proeven nog geen eenduidige resultaten naar voren gekomen. In een droogjaar zijn positievere opbrengsteneffecten te verwachten dan in een nat jaar.
